Do najcenniejszych zbiorów Powiatowej Biblioteki Pedagogicznej w Skarżysku-Kamiennej należy tzw. kolekcja staffowska. Stanowią ją zbiory dokumentujące życie i twórczość Leopolda Staffa, jego pobyty i śmierć w Skarżysku-Kamiennej oraz lokalne przejawy „pamięci o poecie”.

Staff w ogrodzieStaffowie w ogrodzie przy Kościele pw. Świętego Józefa Oblubieńca w Skarżysku-Kamiennej

Kolekcja staffowska formowała się przez kilkadziesiąt lat. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych stanowił ją, po prostu – materiał dokumentujący twórczość poety (wybory poezji, opracowania) oraz pobyty Staffa w Skarżysku-Kamiennej (nieliczne artykuły). Wraz z obchodami kolejnych rocznic przypominających postać pisarza, zbiory staffowskie wzbogacały się o nowe eksponaty.

Obecny kształt kolekcja zawdzięcza pracy i zaangażowaniu kilku pokoleń bibliotekarzy zatrudnionych w skarżyskiej placówce. Największe uznanie należy się Anieli Pawlik, kierowniczce biblioteki w latach 1972-1986. Z jej inicjatywy w 1978 roku zorganizowano sesję popularnonaukową poświęconą Staffowi.

Zbiór „pamiątek posesyjnych” (m.in. korespondencja z Tadeuszem Różewiczem, księdzem Boratyńskim, fotografie z uroczystości, wpisy do kroniki) stanowi główny zasób kolekcji. W podziękowaniu za organizację sesji – na ręce Anieli Pawlik – rodzina Staffa przekazała bibliotece najcenniejszy eksponat, czyli rękopis wiersza Leopolda Staffa Zniszczenie pomnika Chopina w Warszawie. Jest to jeden z nielicznych manuskryptów pisarza ocalałych z pożogi warszawskiej 1944 roku.

Tadeusz RóżewiczUczestnicy sesji poświęconej Staffowi. Od prawej Tadeusz Różewicz, Elżbieta Staff-Zielińska, Zbigniew Siatkowski, Maria Rell

Manuskrypt wiersza Leopolda StaffaKsiądz Antoni Boratyński

Dzięki nawiązaniu przez Anielę Pawlik współpracy z Januszem Halickim, biblioteka – w dwudziestopięciolecie istnienia – zyskała piękny „staffowski” ekslibris. Zaprojektowany przez wrocławskiego plastyka ekslibris, jako główny motyw artystyczny wykorzystuje fragment wiersza Leopolda Staffa Przebudzenie z tomu Martwa pogoda.

Istotny wkład we wzbogacenie zbiorów staffowskich wniosła, kierująca biblioteką w latach 1987-2005, Janina Kubiak. Dzięki jej staraniom Kolekcja powiększyła się m.in. o unikatowy zbiór zdjęć Leopolda Staffa, jego żony i księży domowników skarżyskiej plebanii oraz fotografie z turniejów recytatorskich.

W 1987 roku – na organizowaną przez bibliotekę wystawę poświęconą trzydziestej rocznicy śmierci poety – Janina Kubiak i Ewa Zalewska pozyskały ze zbiorów Muzeum Literatury w Warszawie i Muzeum Kornela Makuszyńskiego w Zakopanem, kopie zdjęć Leopolda Staffa oraz kilkanaście mikrofilmów korespondencji pisarza z Kornelem Makuszyńskim.

Kolekcja staffowska to także gromadzone przez lata materiały piśmiennicze lub fotograficzne rejestrujące lokalne inicjatywy upamiętniające poetę. To również zbiór dzieł pisarza, wydawnictw o charakterze biograficznym oraz publikacji analizujących i interpretujących jego twórczość.

 Helena i Leopold Staff na plebani Kościoła św. Józefa Oblubieńca w Skarżysku-Kamiennej

Kolekcję staffowską w zbiorach skarżyskiej Biblioteki Pedagogicznej tworzą:

  • manuskrypt wiersza Leopolda Staffa napisanego w czasie okupacji po zniszczeniu 31 maja 1940 roku przez hitlerowców pomnika Fryderyka Chopina w Warszawie, podarowany bibliotece 9.XII.1978 roku przez Halinę Radlicz-Rühlową,
  • maszynopis oficjalnych podziękowań Haliny Radlicz-Rühlowej dla władz miasta, orędowników budowy pomnika i organizatorów sesji popularnonaukowej wraz z informacją o przekazaniu manuskryptu wiersza Leopolda Staffa Bibliotece Pedagogicznej,
  • wpisy do kroniki biblioteki z datą 9.XII.1978 roku, w tym podziękowanie dla Rady Zakładowej ZNP oraz kierownictwa Biblioteki Pedagogicznej za organizację sesji i gościnne przyjęcie (wpis dokonany przez Elżbietą Staff-Zielińską z podpisami Haliny Radlicz-Rühlowej, Edwarda Rühle, księdza Antoniego Boratyńskiego),podziękowanie dla organizatorów sesji (wpis dokonany przez Zbigniewa Siatkowskiego pracownika naukowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednego z prelegentów), podziękowanie za zaproszenie na uroczystości do Skarżyska-Kamiennej (wpis dokonany przez Tadeusza Różewicza),
  • korespondencja, w tym komplet maszynopisów korespondencji Anieli Pawlik do uczestników sesji: księdza Antoniego Boratyńskiego (Skarżysko-Kamienna, 2.X.1978 r.), Elżbiety Staff (Skarżysko-Kamienna, 22.XI.1978 r.), Haliny Radlicz-Rühlowej (Skarżysko-Kamienna, 29.XI.1978 r.), Zbigniewa Siatkowskiego (Skarżysko-Kamienna, 22.XI.1978 r.), Tadeusza Różewicza (Skarżysko-Kamienna, 21.XI.1978 r.), list Haliny Radlicz-Rühlowej do Anieli Pawlik (25.XI.1978 r.), list Tadeusza Różewicza do Bogusława Śliwińskiego, prezesa RZ ZNP w Skarżysku-Kamiennej (Wrocław, 21.XI.1978 r.), list Tadeusza Różewicza do Anieli Pawlik (Wrocław, 9.I.1978 r. [1979 r.]), list księdza Antoniego Boratyńskiego do kierownictwa Biblioteki Pedagogicznej (Drzewica, 18.I.1979 r.), list Janusza Halickiego do Anieli Pawlik (Wrocław, 27.XI.1980 r.), list Janusza Halickiego do Anieli Pawlik (Wrocław, XII.1980 r.), telegram Edwarda i Haliny Radlicz-Rühl do Biblioteki Pedagogicznej z okazji jubileuszu dwudziestopięciolecia istnienia placówki (Warszawa, XII.1981 r.),
  • fotografie, w tym komplet zdjęć dokumentujących pobyt Leopolda Staffa na skarżyskiej plebani, m.in. L. Staff z żoną, L. Staff z księdzem A. Boratyńskim, 1955 r., L. Staff w towarzystwie księdza W. Sadzy, H. Staffowej, księdza A. Boratyńskiego, księdza F. Stradomskiego, Heca, ulubiony pies Staffa (28x21cm – 8 szt. ; 17x12,5 cm – 6 szt.), komplet zdjęć z odsłonięcia pomnika Leopolda Staffa, 1978 r. (12x17,5 cm – 29 szt.), komplet zdjęć z sesji popularnonaukowej, 1978 r. (18x13 cm – 64 szt.), zdjęcia z Wieczoru Poezji Leopolda Staffa, 1979 r. (12,5x17,5 – 3 szt.), zdjęcia z wystawy poświęconej życiu, twórczości i związkom Leopolda Staffa ze Skarżyskiem-Kamienną, 1987 r. (9x14 cm – 8 szt.), zdjęcia z wystawy Pokój Poety, 2000 r. (12x17,5 cm – 4 szt.), zdjęcia pomnika Leopolda Staffa (14x9cm – 3 szt.), zdjęcia z Turniejów Recytatorskich im. Leopolda Staffa (29x22 cm – 4 szt. ; 12x18 cm – 96 szt. ; 14x9 cm – 9 szt.), zdjęcie autorów popiersia Leopolda Staffa Jerzego Kierskiego i Krzysztofa Toczyńskiego (8,5x13 cm),
  • fotokopie, w tym komplet fotokopii zdjęć ze zbiorów Muzeum Literatury w Warszawie, m.in. portret L. Staffa autorstwa Anny Linke, II.1954 r., odlew gipsowy ręki oraz maski pośmiertnej L. Staffa autorstwa Alfonsa Karnego, L. Staff na scenie Teatru Polskiego w Warszawie podczas uroczystości pięćdziesięciolecia pracy twórczej, 31.I.1949 r., autograf tłumaczenia Psalmów, ekslibris Leopolda Staffa, gabinet L. Staffa w Muzeum Literatury w Warszawie (23x17,5 cm – 14 szt.),
  • mikrofilmy, w tym kopie listów Leopolda Staffa do Kornela Makuszyńskiego i jego rodziny oraz fotokopia rękopisu wiersza Noc czerwcowa ze zbiorów Muzeum Kornela Makuszyńskiego w Zakopanem (3 kpl.x3 kl. ; 4 kpl.x2 kl.),
  • zbiór dzieł pisarza, opracowania krytyczno-literackie, biograficzne, lokalne piśmiennictwo dokumentujące związki Leopolda Staffa ze Skarżyskiem-Kamienną,
  • varia, w tym ekslibris PBW w Skarżysku-Kamiennej autorstwa Janusza Halickiego, 1980 r., (linoryt, 105x60 mm), kaseta magnetofonowa z nagraniem wierszy Leopolda Staffa czytanych przez poetę, medal Towarzystwa Miłośników Miasta Skarżyska-Kamiennej wybity w setną rocznicę urodzin Leopolda Staffa, 14.XI.1978 r., nagranie video z podsumowania III Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Leopolda Staffa, 21.X.2000r., skan autografów Leopolda Staffa i Heleny Staffowej w Kronice parafialnej Kościoła św. Józefa, 14.VII.53 r., zbiór programów, regulaminów, protokołów, zaproszeń, plakatów, ekslibrisów Turniejów Recytatorskich im. Leopolda Staffa, zbiór wydawnictw będących pokłosiem Ogólnopolskich Konkursów Literackich im. Leopolda Staffa.

List Tadeusza Różewicza do Anieli PawlikWpis Elżbiety Staff-Zielińskiej do kroniki biblioteki.

Zbiory staffowskie skarżyskiej Biblioteki Pedagogicznej służą przede wszystkim upamiętnianiu postaci poety oraz popularyzacji jego twórczości wśród lokalnej społeczności, zwłaszcza uczniowskiej. Popularyzacja spuścizny staffowskiej przyczynia się do wprowadzania uczniów w życie kulturalne lokalnej wspólnoty oraz ugruntowywanie tożsamości regionalnej młodych ludzi.

(W tekście wykorzystano fragmenty artykułu: Kolekcja staffowska skarżyskiej Biblioteki Pedagogicznej i jej rola w popularyzacji wiedzy o regionie / Roman Sowa. W: Biblioteka, bibliotekarz – dla nauczyciela i ucznia / [red. Robert Kar­das]. – Kielce : Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, 2011. – S. 53-68)